Jan Rajmund Paśko – to wybitny polski dydaktyk chemii, chemik organik, fotograf, wychowawca młodzieży, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Pedagogicznego i Małopolskiej Wyższej Szkoły.
Urodził się 1 I 1943 r. w Krakowie, gdzie realizował się też cały jego proces dydaktyczny. Studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskując w 1966 tytuł magistra chemii i broniąc pracę pt. "Deuterowanie etoksybenzamidopirydyn i fenetydydów kwasów karboksypirydynowych i ich widma w podczerwieni". Jego dalsze badania naukowe skupiały się na syntezie anilidów kwasów chinolinokarboksylowych, co w efekcie końcowym, w 1977 roku doprowadziło do uzyskania stopnia doktora nauk chemicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz obronienia rozprawy doktorskiej " Poszukiwanie nowych biologicznie czynnych połączeń z grupy anilidów kwasów 2-, 3- i 4- chinolinokarboksylowych”.
Profesor pasjonował się chemią jako nauką już w szkole podstawowej, a swoje zainteresowania rozwijał uczęszczając na zajęcia przedmiotowe organizowane w Młodzieżowym Domu Kultury w Krakowie. Jednak w trakcie studiów chemicznych nastąpił także rozwój jego zainteresowań dydaktycznych. Wówczas też podjął pracę instruktora społecznego w pracowni chemii Młodzieżowego Domu Kultury. Od tej pory dalszą karierę zawodową wiązał ze szkolnictwem. Po ukończeniu studiów, za namową ówczesnego dyrektora XIII LO w Krakowie podjął pracę w Katedrze Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Początkowo jego zainteresowania ograniczały się do dydaktyki szkoły wyższej, co dało efekt w postaci modernizacji procesu dydaktycznego prowadzonych zajęć ze studentami.
Będąc przez wiele lat członkiem komisji egzaminacyjnej pracującej podczas egzaminów wstępnych prowadzonych dla Kandydatów na studia biologiczne oraz prowadząc zajęcia z chemii ogólnej i analitycznej, Profesor zauważył, że w wielu przypadkach niezadawalający wynik egzaminu wstępnego oraz zbyt słabe wyniki nauczania osiąganie przez studentów pierwszego roku biologii są prawdopodobnie spowodowane błędami w procesie edukacji chemicznej. Wysunął wówczas hipotezę, że przyczyna zaistniałej sytuacji jest wynikiem niedocenienia wpływu transferu ujemnego w czasie całego cyklu nauczania chemii. Weryfikacja tego stwierdzenia wymagała prowadzenia badań w szkole podstawowej. Z tego powodu, ówczesny dr Jan Rajmund Paśko podjął w 1982 roku, dodatkowo, w niepełnym wymiarze godzin pracę, jako nauczyciel chemii w szkole podstawowej nr 33.
Prowadzone badania wykazały, że to nie niektóre zagadnienia chemiczne są trudne dla części uczniów, ale że za ich słabe oceny odpowiada zachodzący w procesie edukacji transfer ujemny. Niewątpliwą zasługa Profesora jest aplikacja nowoczesnych teorii pedagogicznych na grunt dydaktyki chemii. Wyniki tych badać legły u podstaw modernizowanych przez Profesora programów nauczania chemii w szkole podstawowej. W wyniku prowadzonych prac badawczych nad wpływem procesów psychologicznych na edukacje chemiczną zostaje zmodernizowany przez niego program nauczania. Wyniki badań nad eksperymentalnym programem doprowadzają do opracowania nowej wersji tego programu, który w 1993 r. zostaje dopuszczony do użytku w wybranych szkołach, jako autorski program nauczania chemii. W 1999 roku zostaje przez niego opracowany a następnie zatwierdzony przez Ministerstwo po pozytywnych opiniach recenzentów program nauczania chemii w gimnazjum. Jest to program ogólnopolski. Najistotniejszymi cechami tego programu jest holistyczne podejście do nauczania chemii efektem, czego między innymi jest rozpatrywanie wspólnie kwasów organicznych i nieorganicznych jak też i soli organicznych i nieorganicznych. A także wspólne omawianie grupy związków zawierających grupę OH. Drugą innowacją jest oparcie budowy atomu o propedeutyczny model kwantowy. Natomiast trzecią ważniejszą innowacją jest zastąpienie teorii kwasów i zasad Arrheniusa przez teorią Brønsteda i Lowry`ego. W swojej koncepcji profesor odchodzi od nauczania historii chemii na rzecz przekazania uczniom jak najnowoczesniejszej i najaktualniejszej wiedzy. Do zatwierdzonego programu został napisany i wydany po akceptacji ministrstwa podręcznik do chemii w gimnazjum. Do podręcznika opracował wraz z zespołem towarzyszące materiały dla ucznia i nauczyciela. Kontynuacją tej koncepcji nauczania jest zatwierdzony przez ministerstwo podręcznik do nauczania chemii napisany wspólnie z dr M. Nodzyńską.
Profesor jest nie tylko autorem podręczników do nauczania chemii i gimnazjum ale również od 1996 roku jest upoważniony przez Ministra Edukacji Narodowej do wydawania opinii kwalifikujących podręczniki szkolne.
Profesor jest też wielkim zwolennikiem wprowadzania nowoczesnych metod nauczania w chemii. Już w połowie lat 90. na zajęciach z dydaktyki chemii wprowadza razem z mgr M. Nodzyńską techniki komputerowe.
2003 habilituje się na uniwersytecie im. Massaryka w Brnie w Czeskiej Republice, tematem pracy habilitacyjnej jest "Pojmotvorný proces y význam definic v přirodnich vĕdách".
Jest inicjatorem zorganizowania konferencji o tematyce dotyczącej badań w zakresie dydaktyki chemii. Konferencja tą organizuje wspólnie z dr Nodzyńskę w 2004 r. W następnych latach, (co 2 lata) był przewodniczącym komitetu organizacyjnego i naukowego konferencji o poszerzonym zakresie a dotyczących badań w dydaktykach przedmiotów przyrodniczych.
W 2004 r. zostaje mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego.
Profesor jest ceniony przez władze w 1987 r. otrzymuje Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz zostaje odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi a w roku 1998 zostaje odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej
Profesor był też kierownikiem różnorodnych grantów:
- KBN "Modernizacja programów nauczania chemii w szkole podstawowej i ogólnokształcącej".
- KBN "Badanie możliwości wprowadzania pełnych definicji pojęć chemicznych występujących w programach nauczania "Przyroda" w klasach IV - VI szkoły";
- funduszu Wyszehradzkiego "Wpływ komputerowych modeli dynamicznych na rozumienie procesów zachodzących na poziomie mikroświata przez uczniów krajów Trójkąta Wyszehradzkiego”.
W czasie swojej długoletniej pracy pełnił wiele funkcji był między innymi opiekun lat, pełnomocnika dziekana d/s studenckich, rektora d/s kultury studenckiej, członkiem wielu komisji rektorskich i senackich oraz wieloletnim członkiem Rady Wydziału Mat-Fiz-Tech. Przez wiele lat byłym członkiem sekcji dydaktycznej chemia przy Centralnym Ośrodku Metodycznym Studiów Nauczycielskich. Obecnie jest członkiem Senatu Uniwersytetu Pedagogicznego.
Od wielu lat walczy o kształcenie nauczycieli przedmiotowych w ramach studiów nauczycielskich a nie w ramach przystosowywania do wykonywania zawodu nauczyciela.
Jego działania zmierzają do podniesienia rangi nie tylko dydaktyki chemii, ale wszystkich dydaktyk przedmiotowych. Jednym z działań w tym zakresie było zorganizowanie w 2009 r. wspólnie z Wydziałem Pedagogicznym konferencji "Rola i zadania dydaktyk szczegółowych w kształceniu nauczycieli".
Od wielu lat współpracuje z ośrodkami naukowymi w Czeskiej Republice i na Słowacji.
Jest autorem prawie 300 artykułów, kilku skryptów dla studentów. W jego dorobku znajduje się 20 książek i podręczników szkolnych o tematyce chemicznej. Jest redaktorem ponad 10 monografii. Recenzował książki, podręczniki szkolne, uczestniczył czynnie w ponad 80 konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych.
Obecnie działalność naukowa Profesora skupia się na badaniach dotyczących wyobrażeń o mikroświecie u uczniów w szkole podstawowej i gimnazjum z wykorzystaniem technik komputerowych. Drugim nurtem jest tworzenie interaktywnych programów nauczających.
Pełny życiorys Profesora został opisany w książce M. Mamicy i M. Nodzyńskiej - Jan Rajmund Paśko - naukowiec, dydaktyk, pasjonat : w 50-lecie pracy dydaktycznej i 45-lecie pracy naukowej i jest dostępny pod adresem:
a skrócona wersja na stronach wikipediihttp://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Rajmund_Pa%C5%9Bko
Chcielibyśmy jeszcze wspomnieć o ukochanym, hobby Profesora, które oczywiście wiąże się z zainteresowaniami zawodowymi, ale z krótkiego artykułu powstałaby wówczas książka, dlatego zapraszamy na stronę http://dlibra.up.krakow.pl:8080/dlibra/Content/2810/index.html
opracowanie Małgorzata Nodzyńska